Kolejny tydzień, kolejne kulturalne propozycje, dziś ukłon w kierunku drogich maturzystów. Wielkimi krokami zbliżają się egzaminy, zatem czas na ostanie powtórki. Ninateka to mnóstwo propozycji teatralnych, filmowych, literackich, muzycznych. Dzisiaj dla chcących wyjść poza kanon lektur podstawowych proponuję słuchowisko Bułhakowa w mistrzowskiej interpretacji Marka Konrada „Mistrza i Małgorzatę”
Powieść – legenda, od czasu pierwszego polskiego wydania w 1966 roku wielokrotnie wygrywała plebiscyty wśród czytelników na najlepszą powieść XX wieku. Historia jej istnienia w masowej wyobraźni czytelników, w obiegu literatury rosyjskiej, europejskiej i światowej jest tak złożona, jak losy mieszkańców naszego skrawka Europy w XX wieku. Nigdy nie dokończona przez Michaiła Bułhakowa, pisana latami, w coraz to nowych wersjach i poprawkach, po raz pierwszy trafiła do rąk czytelnika 26 lat po śmierci autora. W listopadzie 1966 roku w miesięczniku „Moskwa” ukazała się – ocenzurowana oczywiście – pierwsza część powieści, w styczniu 1967 roku wydrukowano część drugą.
Połączenie dwóch planów czasowych akcji, dwóch światów i dwóch rzeczywistości od lat fascynuje czytelników. Pierwszy z nich to Moskwa lat 30. i zmasakrowane przez wszechogarniający komunizm życie jej mieszkańców; drugi plan stanowi opowieść o czasach Poncjusza Piłata. Obie opowieści przenikają się w narracji Bułhakowa i uzupełniają, stając się przez lata źródłem inspiracji dla różnorodnych artystów na całym świecie.
Powieść doczekała się sześciu polskich przekładów, my prezentujemy tutaj pierwszy, klasyczny przekład Ireny Lewandowskiej i Witolda Dąbrowskiego w mistrzowskiej interpretacji Marka Kondrata, który – po latach nieobecności w radiu – dla tej właśnie prozy zgodził się powrócić i przeczytał 50 dwudziestominutowych odcinków historii Poncjusza Piłata, Wolanda, Mistrza i Małgorzaty.
https://ninateka.pl/audio/mistrz-i-malgorzata-michail-bulhakow-1-50
Zbigniew Herbert i jego twórczość bardzo często pojawia się wśród tematów maturalnych. Proponuję audycję, w której znany poeta opowiada o „Panu Cogito”.
Poeta mówi o potrzebie stworzenia postaci dającej mu dystans i pozwalającej na wypowiedzi „nie wprost”. Opowiada również o planach twórczych związanych z pracą nad kolejnym zbiorem esejów inspirowanych podróżami.
Zbigniew Herbert (1924-1998) był poetą, eseistą, dramatopisarzem oraz autorem słuchowisk radiowych. Jego twórczość ceniona jest zarówno w Polsce, jak i za granicą. Jego pierwszym tomikiem wierszy była Struna światła, wydana w 1956 roku, choć wcześniej (1950) debiutował na łamach Tygodnika Powszechnego. W swojej twórczości Herbert często nawiązywał do antycznych korzeni europejskiej kultury, choć jego dorobek literacki – podobnie jak całe życie poety – jest świadectwem trudnych doświadczeń XX wieku. Jednym z jego najbardziej cenionych i najpopularniejszych tomów jest Pan Cogito (1974) wraz ze słynnym Przesłaniem Pana Cogito.
Finezje literackie to cykl audycji Polskiego Radia, poświęcony znanym przedstawicielom świata literatury oraz zjawiskom literackim. W poszczególnych odcinkach poznajemy znanych twórców słuchając fragmentów utworów, niekiedy w ich własnym wykonaniu, oraz poprzez wypowiedzi osób, które ich znały, cytowane fragmenty listów, komentarze krytyków i historyków… Niniejszy cykl został poświęcony Zbigniewowi Herbertowi w związku z jego śmiercią 28 lipca 1998 roku.
https://ninateka.pl/audio/edu-finezje-literackie-1998-zbigniew-herbert-odc-3
Trzecie propozycja to spotkanie prywatne z Czesławem Miłoszem. Bliscy polskiego noblisty kreślą jego portret prywatny. Po mieszkaniu poety oprowadza nas jego asystentka Agnieszka Kosińska – mówi o upodobaniach kulinarnych Miłosza, bogatym życiu towarzyskim, które prowadził, a także wyposażeniu jego gabinetu – specjalnym systemie przechowywania rękopisów i materiałów piśmienniczych oraz maszynie pozwalającej mu do późnej starości na czytanie książek, czy wreszcie o słabości do łakoci. O bohaterze audycji opowiada także jego długoletnia przyjaciółka, poetka Julia Hartwig. Wspomina m.in. zaraźliwy śmiech Miłosza i jego nietypową, jak na poetę, osobowość. Jerzy Illg z wydawnictwa Znak wspomina osobliwe, ale ciepłe poczucie humoru Miłosza, który dla osób postronnych mógł się wydawać człowiekiem srogim i niedostępnym, ale dla przyjaciół był osobą niezwykle ciepłą i troskliwą. Opowiada o tym, co zadecydowało o powrocie Miłosza do Krakowa i przywołuje anegdoty z ich wspólnych spotkań. Dziennikarka Elżbieta Sawicka wspomina m.in. pierwsze zetknięcie się z Miłoszem w 1981 roku, a także przedwcześnie zmarłą żonę noblisty, Carol Thigpen-Miłosz. Program wieńczy wypowiedź literaturoznawcy Andrzeja Franaszka, który wspomina starość Miłosza – okres jego „wielkiego łagodnienia”, kiedy poeta wracał pamięcią do spotkanych w przeszłości ludzi i miejsc, i kiedy zaczęła go cechować większa wyrozumiałość dla słabości innych.
W audycji wykorzystano również fragmenty archiwalnych wypowiedzi noblisty.
Czesław Miłosz (1911–2004) – poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, prawnik, dyplomata, laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1980). Jego książki zostały przetłumaczone na 44 języki. Studiował polonistykę i prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Debiutował w 1930 roku na łamach „Alma Mater Vilnensis”, a w 1933 roku została wydana jego pierwsza książka Poemat o czasie zastygłym. Był współzałożycielem pisma „Żagary”, redagował też „Twórczość”. Pierwszy jego tomik wierszy – Trzy zimy (1936), był szeroko komentowany w świecie literackim. Okres okupacji spędził głównie w Warszawie. Po wojnie wydał jeden z najważniejszych tomów poezji ówczesnego okresu: Ocalenie. Potem powstał Traktat moralny, którego zakończenie należy chyba do jednego z najbardziej rozpoznawalnych w polskiej poezji. Pracował w dyplomacji: w konsulacie polskim w Nowym Jorku, jako attaché kulturalny PRL w Waszyngtonie oraz I sekretarz Ambasady RP w Paryżu. Kiedy w 1950 roku został mu odebrany paszport, zwrócił się do władz Francji o azyl i udał do Maison-Laffitte pod Paryżem. Opublikował kolejne książki: Zniewolony umysł (1953), zbiór wierszy Światło dzienne (1953), Zdobycie władzy (1955), Dolinę Issy (1955), Traktat poetycki (1957), Rodzinną Europę (1958). W 1960 roku wyjechał do Stanów zjednoczonych, gdzie otrzymał posadę profesora literatur słowiańskich w Berkeley. W 1965 roku zredagował zbiór Postwar Polish Poetry, a później jego wiersze wydane zostały w zbiorze Selected Poems (1975). Po 1989 roku, kiedy zmieniła się sytuacja polityczna, coraz częściej bywał w Polsce, zwłaszcza w Krakowie. Współpracował z takimi pismami jak „Tygodnik Powszechny”, „Gazeta Wyborcza” czy „Zeszyty Literackie”. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.
https://ninateka.pl/audio/milosz-prywatny-rok-czeslawa-milosza
Owocnych powtórek, systematycznej nauki, chwil odpoczynku, mądrego odżywiania, i będzie dobrze. A propos odżywiania, teraz czas wiosennych nowalijek, a rzodkiewki dają jasność myślenia i poprawiają pamięć, zatem smacznego!
Opracowała Jolanta Stoszek